ประแจเลื่อน (ภาษาอังกฤษ Adjustable Wrench หรือ Adjustable Spanner) เป็นประแจสำหรับขันนอตสี่เหลี่ยมและหกเหลี่ยม ปรับความกว้างปากให้เข้ากับขนาดของนอตได้ จึงไม่ต้องพกประแจปากตายไว้หลาย ๆ ตัวให้ยุ่งยาก แต่ประแจเลื่อนนั้นก็มีอีกหลากหลายขนาดเช่นเดียวกับ Hand Tools ชนิดอื่น ๆ การใช้งานประแจเลื่อนจึงต้องเลือกใช้ให้ตรงกับความต้องการของผู้ใช้งาน
บทความนี้พัมคินจะมาแนะนำการเลือกขนาดของประแจให้ตรงกับความต้องการของผู้ใช้งาน รวมถึงปัจจัยอื่น ๆ สำหรับการเลือกซื้อประแจเลื่อน อ่านบทความนี้จบรับรองว่าเลือกซื้อเลือกหาได้ตรงกับงานของคุณ
ขนาดของประแจเลื่อนนั้นสำคัญไฉน
ขนาดของประแจเลื่อนที่สามารถปรับขนาดได้ มีตั้งแต่ 4 นิ้ว จนถึงมากกว่า 30 นิ้วเลยทีเดียว ซึ่งขนาดของประแจเลื่อน ไม่ว่าจะเป็น 6 นิ้ว, 12 นิ้ว หรือ 14 นิ้ว หรือขนาดอื่น ๆ ตัวเลขที่ระบุนี้คือขนาดความยาวของทั้งตัวประแจเลื่อน ไม่ใช่ความกว้างของปากประแจเลื่อน แต่ขนาดของตัวประแจก็มีความสัมพันธ์กับขนาดปากด้วย เพราะประแจเลื่อนที่มีขนาดใหญ่ มักจะมีความกว้างของปากประแจเลื่อนที่กว้างกว่า เนื่องจากการขันนอตที่มีขนาดใหญ่ขึ้นต้องใช้แรงมากขึ้นที่จุดหมุน การมีขนาดความยาวของด้ามประแจที่ยาวมากขึ้นก็จะทำให้การขันเป็นไปได้ง่ายขึ้น แต่การใช้ประแจเลื่อนขนาดใหญ่เพราะต้องการปากเลื่อนที่กว้างจะมีเรื่องของความหนักตามมา พัมคินจึงได้พัฒนาสินค้าเพื่อตอบโจทย์งานขันที่เบาขึ้น ขันในที่แคบได้ดีขึ้น และมีปากว้าง นั่นคือ
แม้ว่าประแจเลื่อนจะสามารถปรับความกว้างของปากประแจเพื่อให้เหมาะสมกับขนาดของนอตได้อย่างยิดหยุ่น แต่ก็ไม่สามารถครอบคลุมการขันนอตได้ทุกขนาด เหตุผลก็คือ ประแจเลื่อนจะขันนอตขนาดต่าง ๆ ได้เพียงหนึ่งช่วงเท่านั้น
หากเป็นนอตขนาดใหญ่ต้องใช้ประแจเลื่อนขนาดใหญ่ในการขัน เพราะประแจเลื่อนที่ใหญ่กว่าจะมีความหนามากกว่า จึงมีแรงบิดมากกว่าตามไปด้วยนั่นเอง
ขนาดของนอตที่ใช้กันโดยทั่วไปจะมี 2 แบบ คือ แบบหน่วยเป็นนิ้ว : หรือแบบ SAE) และแบบหน่วยเป็นมิลลิเมตร : Millimeters (แบบเมตริก ) การเลือกขนาดของประแจเลื่อนจึงต้องคำนึงถึงหน่วยการวัดที่สัมพันธ์กับนอตด้วย
สำหรับช่างมืออาชีพที่ใช้ประแจเลื่อนจนชินมือไปแล้ว เรื่องนี้อาจจะไม่เป็นปัญหา แต่สำหรับช่าง DIY หรือช่างมือใหม่ การซื้อประแจเลื่อนจึงควรคำนึงถึงหน่วยการวัดที่ใช้ประจำ แต่ปัญหาของหน่วยที่สับสน อาจจะจำยาก เลือกยาก พัมคินต้องบอกว่า เลือกผิดหน่วยก็ไม่เป็นไรค่ะเพราะปากของประแจเลื่อนนั้นสามารถเลื่อนเข้า-ออก เพื่อปรับเข้ากับหัวนอตทีใช้งานได้
ข้อสำคัญคือไม่ควรเลือกอันที่ปากเล็กกว่าหัวนอต หรือใหญ่กว่าหัวนอตมากเกินไป เพราะนอกจากจะใช้ขันไม่ได้แล้ว การเลือกประแจเลื่อนที่ขนาดใหญ่จนเกินไปอาจทำให้เปลืองแรงขันโดยใช่เหตุอีกด้วย
อย่าเพิ่งซื้อประแจเลื่อนถ้าคุณยังไม่รู้เกี่ยวกับ 4 ข้อนี้
แม้ว่าประแจเลื่อนจะเป็นเครื่องมืออเนกประสงค์ที่สามารถใช้ขันได้หลากหลายชิ้นงาน หลากหลายขนาด แต่ไม่ใช่ว่าเราจะซื้อแบบไหนมาใช้งานก็ได้ ไม่ว่าจะเป็นเครื่องมือชนิดไหนก็แล้วแต่ การเลือกให้เหมาะกับชิ้นงานและลักษณะที่ใช้งาน ย่อมสร้างประสิทธิภาพสูงสุดให้แก่ผู้ใช้งาน
ดังนั้นเราจึงควรคำนึงถึงเรื่องต่อไปนี้ เพื่อให้สามารถเลือกประแจเลื่อนที่เหมาะกับงาน เกิดประสิทธิภาพในการใช้งานสูงสุด
ประแจเลื่อนขนาดเท่าไหร่จึงจะเหมาะกับงานของเรา
ประแจเลื่อนปาก 2-4 นิ้ว เป็นขนาดจัมโบ้ ส่วนประแจเลื่อนขนาดมาตรฐานที่ควรมีไว้สำหรับงานทั่วไปคือ 1/4 นิ้ว ถึง 2 นิ้ว ซึ่งเป็นมาตรฐาน SAE ย่อมาจาก Society of Automotive Engineer เป็นรูปแบบขนาดที่ใช้ในอเมริกา แสดงถึงมาตรฐานและบ่งบอกชนิดหน่วยวัดเป็นนิ้ว
สำหรับขนาดใหญ่นอกเหนือจากนั้นจะเป็น ประแจเลื่อนสำหรับงานอุตสาหกรรมต่าง ๆ หรือใช้สำหรับเครื่องจักรขนาดใหญ่ รวมถึงใช้ในการขันนอตขนาดใหญ่ในการขันยึดประกอบ
การวัดขนาดของประแจเลื่อน
ขนาดของ ประแจเลื่อน ที่ระบุว่า 12 นิ้ว 24 นิ้ว 6 นิ้ว คือความยาวทั้งหมดของประแจ ไม่ใช่ความกว้างที่ปากประแจสามารถอ้าได้ ดังนั้น ให้ดูค่าทั้งสองอย่างควบคู่กันไป เพราะ ประแจเลื่อน แต่ละยี่ห้อปากกว้างไม่เท่ากัน ส่วนขนาดที่ใหญ่กว่าจะให้ความหนามากกว่า จึงแข็งแรงและมีแรงบิดมากกว่า
การเลือกประแจเลื่อนให้เหมาะกับงาน
ในการเลือกประแจเลื่อนที่ใหญ่กว่างานที่ต้องการขันไว้ก่อนนั้นถือเป็นเรื่องดี แต่ไม่ควรให้ใหญ่กว่ามากเกินไป เพราะจะจับหัวนอตลำบาก อีกทั้งยังต้องใช้พื้นที่เยอะ สุดท้ายอาจใช้ขันไม่ได้เลย ให้เลือกที่ใหญ่กว่าที่ต้องการแค่ 1 เบอร์ก็พอแล้ว วิธีที่ดีที่สุดคือต้องวัดขนาดของน็อตก่อน โดยใช้เส้นผ่านศูนย์กลางหัวน็อต คูณด้วย 1.5 (N*1.5) สูตรนี้ใช้ได้กับทั้งน็อตแบบเมตริกและ SAE ค่าที่ได้จะเป็นขนาดของประแจที่พอดี ให้เลือก ประแจเลื่อน ที่ขนาดปากเท่ากับหรือมากกว่าค่าที่ได้
ยกตัวอย่างเช่น ถ้านอตของคุณมีเส้นผ่านศูนย์กลาง 0.5 นิ้ว เมื่อคูณ 1.5 ผลลัพธ์ที่ได้จะเป็น 0.75 หรือ 3/4 นิ้ว คุณจึงต้องใช้ประแจขนาด 3/4 นิ้ว
ประแจเลื่อนในหน่วยรูปแบบไหนเหมาะกับช่างไทย
อย่างที่ทราบกันว่าในประเทศแถบยุโรปจะใช้หน่วยวัดเป็นระบบเมตริก แต่สหรัฐอเมริกาจะใช้ระบบ SAE
ถึงแม้ว่าในไทยจะใช้ทั้งสองอย่างทดแทนกันไปมาอยู่เสมอโดยไม่มีปัญหา แต่สำหรับประแจธรรมดา การมีทั้งสองระบบเอาไว้จะทำให้ขันนอตได้อย่างพอดีทุกครั้ง
อย่างไรก็ตามปัญหานี้ไม่ค่อยเกิดกับประแจเลื่อน ถ้าสามารถประมาณค่าแทนหน่วยได้หรือแปลงหน่วยเป็น ก็จะหยิบใช้งานได้สะดวก หรือคนที่ใช้จนชินก็อาจจะไม่ต้องซื้อครบทั้งสองระบบ เคล็ดลับคือหนึ่งนิ้ว = 25.4 มม. แต่ถ้าจำว่า 1 นิ้ว = 26 มม. ไปเลยจะเลือกใช้ ประแจเลื่อน ได้ง่ายกว่า เพราะปรับลดความกว้างปากคีมตอนใช้งานได้
วิธีการใช้งานประแจเลื่อนที่ถูกต้อง
เมื่อจะใช้งาน ให้ปรับขนาดปากของประแจเลื่อน เริ่มจากหมุนสกรูปรับด้วยนิ้วหัวแม่มือเพื่อขยายขนาดปากประแจเลื่อนให้สามารถใส่เข้ากับขนาดโบลท์และนอตได้ จากนั้นให้ปรับขนาดปากประแจเลื่อนให้พอดีกับหัวโบลท์และนอต แล้วจึงตรวจสอบว่าปากประแจเลื่อนไม่หลวมหรือโยกเยก จุดที่ต้องระมัดระวังคือทิศทางการขัน หากคุณใช้ปากประแจเลื่อนด้านที่ปรับได้จะทำให้เกิดการเคลื่อนตัวระหว่างออกแรงขันได้ ดังนั้นจึงควรใช้ปากประแจเลื่อนด้านที่อยู่กับที่ออกแรงขัน
ประแจเลื่อนเป็นเครื่องมือที่สำคัญในหลากหลายงานช่าง โดยลักษณะการใช้งานที่ยืดหยุ่นต่อการขัน ทำให้สามารถใช้งานขันได้หลากหลายขนาดด้วยการเลื่อนปรับ การเลือกประแจเลื่อนที่มีขนาดเหมาะสมกับงานจะทำให้ทำงานขันได้อย่างเกิดประสิทธิภาพสูงสุด
